آذربایجان

قیزلدان اولسا قفسیم آزادلیقا وار هوسیم

بؤیویور گئجه نین قارانلیق لاری

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا

بؤیویور گئجه نین قارانلیق لاری


سؤکولور اوره ­یین توخودوقلاری


سئویلیر نیفرتین اوخودوقلاری


بوجاق سیز مزاردان دانیشیرام من


گؤزومون گؤرمه­ یه قالماییب نورو


کؤنلومون دؤزمه­ یه قالماییب زورو


یاشامین قالماییب آتمامیش تورو


علاج سیز آزاردان دانیشیرام من


داریخیر اللریم داریخیر گؤزوم


بئله بیر حیاتا یوخدور بیر سؤزوم


یورولوب اوره­ ییم من نئجه دؤزوم؟


سینیرسیز حیصاردان دانیشیرام من . . .

آردینی اوخو
یکشنبه 10 اسفند 1393
بؤلوملر : تورکجه شعرلر,

نسیمی

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا



صبر ایله کونول محنت هجرانه تلسمه


درد اهلی یئتر صبر ایئله درمانه تلسمه


یـــوسف ده زلیخانی محبت له سویردی


سالدیردی زلیخـا اونی زندانـه تلسمـه


دنیایـه وفا ایئلمه چوخ آغلاما کونلوم


دنیا نه وفا قیئلدی سلیمانــه تلسمــــه


کام آلمیــه جاق آیریلیقا باعث اولانلار


عاشیق چاتاجاق سئوگیلی جانانه تلسمه


نسیمی

آردینی اوخو
یکشنبه 10 اسفند 1393
بؤلوملر : تورکجه شعرلر,

تورکی را پاس بداریم

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا

زبان مادری وهویت خود را پاس بداریم

تورکی را پاس بداریم


nə mutlu türküm diyənə


در باره نوشتار زبان ترکی


قانون هماهنگی مصوّت ها:


قبلاً گفته شد که مصوّت های: (آ، او، اوْ، ایْ) را مصوّت های ضخیم (قالین) و مصوّت های: (اَ، ائ، ای، اؤ، اﯙ) را مصوت های ظریف (اینچه) می گویند. یکی از قانون های مهم زبان ترکی که مختص این زبان است و در سایر زبان ها وجود ندارد، این است که اگر اوّلین حرف مصوّت های آن کلمه ضخیم (قالین) باشد، تمام مصوّت های آن کلمه ضخیم یا قالین خواهد بود. (به همین علت است که کلمه نماز و محال در ترکی ناماز و ماحال تلفّظ می شود و...).


نخستین مصوّت کلمه نقش بنیادی دارد و سایر مصوّت های کلمه تابع مصوّت اوّلی هستند. مثال، الف:


قوْناق، (مهمان)، آنا (مادر)، قوللوق (خدمت)، اوْدون (هیزم)، اوزون (دراز)، و ...


ب: ‌چؤره ک (نان)، ﻳﯚﻧـﮕﯚل (سبک)، اﯙره ک (قلب)، ائلچی (سفیر)، و...


اگر توجه نمایید تمام مصوّت های گروه الف ضخیم و تمام مصوّت های گروه ب ظریف


ریشه ی تاریخی نام آزربایجان:


آزربایجان اسمی ترکیبی از:


آز(آس)+ َ ر +بای +جان


می باشد که آز برگرفته از نام قبیله ی آس ، َر در ترکی به معنای جوانمرد(درمعنی شوهر نیز امروزه بکار میرود)،بای به معنی ثروتمند و بزرگ وبالاخره جان،که پسوند مکانی ساز در زبان ترکی می باشد.


بسیاری نام آزربایجان را آذرآبادگان و آتروپات و غیره(در معنای آتشکده و غیره) نامیده اند که هرگز دلیل و مدرک قانع کننده بر ادعای خود نتوانستند آورند.همچنین نام آسیا از نام قبیله ی آس گرفته شده است.

آردینی اوخو
چهارشنبه 6 اسفند 1393

تورکی را پاس بداریم

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا



زبان مادری وهویت خود را پاس بداریم

تورکی را پاس بداریم

nə mutlu türküm diyənə

ساختار زبان ترکی به عنوان یک زبان پیوندی و هماهنگی مصوتی در زبان ترکی

پیش تر،اشاره ای کوتاه بر پیوندی بودن زبان ترکی کردیم،در این پست بر این واژه و ویژگی های آن خواهیم پرداخت،

رده شناسی ساختواژی:رده شناسی ساختواژی،نظامی بر طبقه بندی زبانهاست و مقیاسی پیوستاری و نسبی است،یعنی مطلق نیست،به عبارتی به طور مطلق نمی توان گفت زبانی تحلیلی یا ترکیبی ست بلکه می توان گفت زبان مفروض،بیشتر از زبان ایکس و کمتر از زبان ایگرگ ترکیبی یا پیوندی ست.

این دلیلی بر تعریف و طبقه بندی نادرست رده شناسی ساختواژی زبانها نیست،واژه ی پیوندی را می توان همچون صفت خوش بو بودن توصیف کرد،و سپس تمامی رایحه های گلها را از منظر آن تعریف،طبقه بندی کرد.مطمئناً در میان آن برخی خوش بو ترین هستند.پس این نسبیت در ذات خود تعریف پیوندی یا ترکیبی نیست.

زبانهای دنیا را بر اساس رده شناسی ساختواژی به چهار رده ی اساسی زیر تقسیم بندی کرده اند:

تحلیلی

پیوندی

تصریفی

ترکیبی

توضیح تمامی این موارد خارج از حوصله ی این تاپیک است،دوستان علاقه مند می توانند برای مطالعه ی بیشتر، صفحات 21 تا 25 کتاب مطالعه ی ساختار نحوی زبان ترکی از دیدگاه رده شناسی را ازنظر بگذرانند.

ما در این تاپیک تنها به زدن چند مثال از چهار رده بسنده می کنیم:

برای گروه اول،زبان ویتنامی مثالی بارز است.

برای گروه دوم،زبان ترکی که مورد بحث تاپیک هست.

برای گروه سوم،زبان چوک چی

و برای گروه چهارم،زبانهای عربی،فارسی،روسی،لاتین و یونانی.

البته تمامی زبانهای دنیا جزو یکی از این چهار دسته هستند،که بیشتر جزو زبانهای ترکیبی هستند.

اما زبانهای پیوندی(التصافی) انگشت شمارند،به غیر از زبان ترکی زبانهای فنلاندی و مجاری و همچنین سواهیلی نیز جزو این دسته اند.

کمری در مورد زبانهای پیوندی معتقد است که وندها(پسوندها،اک ها) جداگانه به ریشه افزوده می شوند که ممکن است در هر واژه چندین واژک موجود باشد.اما مرزهای مابین آنها کاملاً آشکار و واضح است.هر واژه ای شکل کاملاً جداگانه و مشخصی دارد،مثال زیر،مثال ارائه شده توسط کمری( مرجع شماره ی 13-14-15-16 در صفحه ی 347 کتاب مذکور) در باب این توضیح است:

Adam

Adamı

Adamın

Adama

Adamda

Adamdan

Adamlar

Adamları

Adamların

Adamlara

Adamlarda

Adamlardan

که به ترتیب:

حالت اسمی

حالت مفعولی

حالت ملکی

حالت مفعول غیر صریح

حالت مکانی

حالت ablative

6 تای اول برای مفرد ها و 6 تای بعدی برای جمع ها

آردینی اوخو
چهارشنبه 6 اسفند 1393

آتا بابا سوزلری

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا



جوجه نی پائیزداساناللار


یاغ یؤغوتداندی،یؤغوت یاغدان


گلین اؤینویانماز دیئراوتاق ایری دی


موساهیبین باب ائیله،گؤرن دئسین هابئیله


قارا قارقانین بالاسی اؤزونه شیرین دی


ایگنه هامی نی بئزر اؤزی لوت گئزر


کردالی کردارین ئیئر،کردارسیزلار کؤینک گیرر


حالواحالوادئمگیلن اغیزشیرین اؤلماز


چیراخ اوز دوره سینه ایشیق سالار


دلی دلی یه باخار،چوماغین ایری توتار


دلی یه یئل وئرالینه بئل وئر


سوزی آت یئره صاحابی گؤتورر


سوزی باجان دئمه باجین باجیسی وار


کار ائشیتمز اویدورار


آج تویوخ یوخیسندا داری گورر


دالدان آتیلان داش تو پوخدان دئییر


اورکن نه قدر اوزون اولسادا دوغاناقدان کئچر


ایت هورر کاروان کئچر


ال الی یووار الده اوزو


 دوز یولون یئریه بیلمیر شخملیقدا شلتاق آتر

آردینی اوخو
یکشنبه 3 اسفند 1393
بؤلوملر : آتا بابا سوزلری ,

قاجار

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا

متاسفانه  چیزهایی که ما در مورد دودمان قاجاریه میدانیم اکثرا مربوط به تبلیغات منفی دوران پهلوی و فقط درباره دوران فتحعلیشاه است البته نمی خواهیم در اینجا تک تک پادشاهان قاجار را برسی کنیم و یا از انها دفاع کنم فقط میخواهیم یک نگاه کوچیک به دوران قاجار و خدمات ارزنده انها به ایران را داشته باشیم منبع این مطلب مخصوصا از دانش نامه  وکی پدیا بخش  فارسی صفحه های «قاجاریان» و «اقا محمد خان قاجار» انتخاب شده است.

قاجاریان نام دودمانی است که در سال 1785 میلادی تاسیس و به مدت 140 سال حکومت کرده اند. بنیانگذار این سلسله آقامحمدخان است که در تهران تاجگذاری کرد و آخرین پادشاه قاجار احمدشاه است که در سال ۱۳۰۴ برکنار شد و رضاشاه پهلوی جای او را گرفت
پس از مرگ کریم خان، آقامحمدخان از شیراز فرار کرد و پس از جنگهای فراوان سلسله زندیه را نابود کرد و به پادشاهی رسید. آقامحمدخان موفق گردید دو قبیله اشاقه‌باش و یوخاری‌باش را با هم متحد کند و نیروی نظامی خود را استحکام بخشد.
ایران در زمان این دودمان با دنیای غرب آشنا گردید. اولین کارخانه‌های تولید انبوه، تولید الکتریسیته، چاپخانه، تلگراف، تلفن، چراغ برق، شهرسازی مدرن، راهسازی مدرن، خط آهن، سالن اپرا (که بعداً به سالن تعزیه تغییر کاربری داد)، مدارس فنی به روش مدرن (از جمله دارالفنون که به همت امیرکبیر بنیاد گردید)، و اعزام اولین گروه‌ها از دانشجویان ایرانی به اروپا جهت تحصیل در شاخه‌های پزشکی و مهندسی در زمان این سلسله صورت پذیرفت.
بازسازی ارتش ایران با روش مشق و تجهیز آنها به جنگ‌افزار نوین اروپایی نیز از زمان فتحعلی‌شاه قاجار - در قرارداد نظامی اش با ناپلـون امپراتور فرانسه - آغاز شد.
در زمان این سلسه و بعد از کشمکش بسیار بین شاهان قاجار و آزادی خواهان، جنبش مشروطه در ایران برپا شد و سرانجام ایران دارای مجلس (پارلمان) شد و بخشی از قدرت شاه به مجلس واگذار گردید.
سلسه قاجار با کودتای ۱۲۹۹ رضا خان قدرت را از دست داد. با انحلال سلسله قاجار توسط مجلس شورای ملی در ۹ آبان ۱۳۰۴، رضا خان با نام رضا شاه پهلوی تخت سلطنت نشست
به علت مشکلات روی داده در دوران افشاریه و زندیه سرزمین ایران دارای ناامنی‌های داخلی (مانند ناامنی‌های جاده‌ای) بود و ارتباط با خارج از کشور از جنوب و شمال ایران کاهش یافته بود. زمانی که دولت قاجاریه به وجود آمد ایران از نظر اقتصادی و سیاسی در وضعیت بدی به‌سر می‌برد و اولین انسجام ایران به شکل امروزی مدیون آقا محمدخان قاجار است هرچند که در زمان پادشاهان بعدی قاجاریه بخش‌هایی از ایران جدا شدند ولی خاک اصلی به صورت یک دولت متحد از زمان آقا محمدخان قاجار به بعد شکل گرفت

آردینی اوخو
شنبه 2 اسفند 1393

افشاریان

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا

افشاریان یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که از سال 1736 میلادی توسط نادر شاه تاسیس و به مدت 60 سال حکم راندند
نادر شاه از ۱۱۱۴ خورشیدی تا ۳۰ خرداد۱۱۲۶ خورشیدی، پادشاه ایران بود او در سال ۱۰۶۷ در ایل افشار در «درگز» خراسان به دنیا آمد اَفشار یا «اوشار» یکی از ایل‌های بزرگ ترکان اغوز است             

این ایل به دو شعبه بزرگ تقسیم می‏شد: یکی «قاسملو» و دیگری «ارخلو یا قرخلو»؛ نادر شاه افشار از شعبه اخیر بود. طایفه قرخلو را شاه اسماعیل از آذربایجان به خراسان کوچاند و در شمال آن سرزمین، در نواحی «ابیورد» و «درگز» و «باخرز» تا حدود «مرو» مسکن داد؛ تا در برابر ازبکان و ترکمانان مهاجم سدی باشند.
. او از مشهورترین پادشاهان ایران پس از اسلام است و بسیاری از مورخین او راقدرتمندترین پادشاه ایرانی بعد اسلام می دانند که سرکوب افغانها و بیرون راندن عثمانی و روسیه از کشور و تجدید استقلال ایران و نیز فتح هندوستان و ترکستان و جنگهای پیرزومندانه او سبب شهرت بسیارش گشت.در اروپا به او لقب «آخرین جهانگشای شرق»، «ناپلئون ایران» و «اسکندر دوم» نیز داده‌اند
ایران در دورهٔ نادرشاه:
در زمانی که صفویان با شورش افغان‌ها از هم پاشیده بودند و کشور مورد تجاوز دشمنان داخلی و خارجی بود، عثمانی‌ها ازغرب و روس‌ها از شمال و اعراب از جنوب و ترکمانان از شرق به تاخت و تاز و قتل و غارت مشغول بودند، نادر وضعیت حاکمیت ایران را سامان داد
در عهد نادر دشمنان و متجاوزان به کشور توسط وی سرکوب شدند و کشور اندکی از قدرت گذشته خویش را در حفاظت از مرزها و اعمال قدرت یک حکومت مقتدر مرکزی بر تمام وطن، بازیافت. ترکمانان وازبکان به ماوراءالنهر عقب‌نشینی کردند.
بناهایی که به دستور نادر در خراسان بنا شده‌اند، نظیر کلات نادری و کاخ خورشید از آثار مهم بازمانده از این دوران هستند.
در عهد او به سپاه و تأمین نیرو بسیار توجه می‌شد. نادر اقوام ایرانی را متحد و منسجم کرد و ایران قدرتمندترین کشور آسیا گشت. شهرها یا ولایات ایران در دوره نادر به شرح زیر بودند: آذربایجان، افغانستان، بلوچستان (پاکستان)، ترکمنستان، گرجستان، داغستان، بحرین، قطر، کشمیر و غیره
مرگ نادر شاه:
نادر شاه سر انجام با دسیسه علی قلی میرزا که  زمانی نایب السلطنه نادرشاه بود وسپس مورد غضب  نادر قرار گرفت و سمتش به حکمرانی سیستان تنزل پیدا کرد کشته شد.
پس از آنکه علیقلی حاکم سیستان  شد در  یک سال محصولات  کشاورزی آن  منطقه به  شدت کاهش و قادر به پرداخت مالیات 150 هزار نادری به نادرشاه افشار نبود و در نامه ای خواست تا فقط 50 هزار نادری را بپردازد
در جواب نامه او نادر نامه تندی نوشت و به او گفت که یا مالیات را کامل پرداخت می کند یا سر از تن  او و سیستانیان جدا می کند
 علی قلی همراه با چند تن دیگر از سرداران که به انها قول تقسیم 200 کرور پول نقد و جواهرات ذخیره شده در کلات را داد بود نادر را شبانه به قتل رساند

آردینی اوخو
شنبه 2 اسفند 1393

صفویان

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا

صفویان یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که شاه اسماعیل زاده اردبیل در سال 1501 میلادی ان را تاسیس و به مدت 221 سال به طول انجامید، وی تبریز را پایتخت خود برگزید و بر سراسر ایران حکومت کرد

شاه اسماعیل صفوی پدرش به شیخ صفی الدین اردبیلی می رسد و فرزند شیخ حیدر است و مادرش مارتا دختر سلطان اوزون حسن آق قویونلو و کوراکاترینا شاهزاده یونانی ترابوزان بود

بعد از انقراض ساسانیان توسط اعراب ،مسلمان تا زمان به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل صفوی درایران یک واحد سیاسی و یک پارچه به عنوان  حکومت مرکزی ایجاد نگردید . امیران و  حاکمان متعددی در  سرتاسر ایالات ایران حکمرانی کرده و داعیه سلطنت داشته اند . اما تنها کسی که با نیروی فکر و رشادتهایی که از خود نشان داد توانست کشور ایران را به سوی یک اتحاد فراگیرسوق دهد و موفقیتهای بسیاری نیزدراین راه بدست آورده شاه اسماعیل می باشد .بدین ترتیب بعدازقرنها شاه اسماعیل موسس سلسله صفوی موفق شد با برانداختن حکومتهای ملوک الطوایفی در ایران دولت واحدی ایجاد کند . عمده دلیل موفقیت شاه اسماعیل حمایت و ارادت قبایل بزرگ قزلباش که همگی قبایل ترک بودند می باشد ، این قبایل عبارتند از : شاملو ، روملو ، استانجلو ، افشار ، ذوالقدر ، قاجار و تکه لو .

در زمان صفویان زبان رسمی دربار دو زبان ترکی و فارسی بوده است فرمانها و اوامر شاهان در مناطق زیر نفوذ صفویان که بیشتر اذربایجانی بودند به زبان اذربایجانی (ترکی) و در مناطقی که فارسی زبان بودند به زبان فارسی صادر می شد در این مورد ادیب بزرگ ترک «سلیم رفیق رفی اوغلو» در کتاب «ادبیات اذربایجان» ضمن ترسیم یک فرمان شاه اسماغیل به زبان ترکی چنین مینویسد «در این قرن زبان اذربایجانی همدوش زبان فارسی زبان رسمی دربار اعلام شده و اهمیت زیادی کسب کرده بود»

وی با رسمی کردن مذهب شیعه و با زنده کردن هویت ایرانی مرزهای ایران را به حدود مرزهای ساسانیان رسانید و در واقع ایران را به عنوان یک واحد سیاسی مستقل پس از اسلام و پس از حدود 800 سال اشغال تأسیس و تثبیت کرد.او شعر نیز می سرود و از وی اشعاری به ترکی و به فارسی با تخلص «خطایی» بر جا مانده است

سسلسله صفوی در تاریخ ایران به دو دلیل اهمیت بسیار دارد: یکی این که این سلسله اولین سلسله کاملاً مستقل ایرانی بعد از حمله اعراب به ایران(در سال ۳۲ ه.ق) بوده است. یعنی پس از هشتصد سال توانست با افتخار نام ایران را بر روی نقشه ها برگرداند. دوم اینکه مذهب تشیع در ایران توسط شاه اسماعیل مذهب رسمی اعلام شد و در واقع جانشین تسنن گشت

سلطان سلیم خیلفه عثمانی که شیعیان را کافر می دانست  و خود را نیز خلیفه تمامی مسلمانان جهان می خواند به قصد اشغال کامل ایران به این کشور لشکرکشی کرد. شاه اسماعیل به قصد دفع حمله عثمانیان به غرب لشکر کشید و در نبرد چالدران(۸۹۳ ه.ش) آن چنان دلیرانه جنگید که علی رغم شکست خوردن، نبرد او در زمره نبردهای بزرگ تاریخ و از افتخارات ایرانیان محسوب می شود. در این جنگ ۲۹۰۰۰ سرباز ایرانی که تنها از سلاح های سرد مانند شمشیر و نیزه استفاده می کردند در برابر سپاه دویست هزار نفری عثمانی که مجهز به توپ و تفنگ بود به سختی ایستادگی کرده و کشتار زیادی از دشمن به عمل آوردند و از ایشان تنها ۸۵ نفر زنده ماندند اما حتی یک نفر اسیر هم ندادند.

 عثمانی ها در این جنگ قسمت بزرگی از آذربایجان را به اشغال خود در آورند، که البته با مقاومت دلیرانه مردم تبریز سلطان سلیم، مجبور به تخلیه شهر شد.

  مهمترین آثاری که از دوران صفوی به یادگار مانده، عبارتند از: ۴ بازار دور میدان قدیم اصفهان؛ مدرسه ‏هارونیه و بقعه امام زاده هارون در اصفهان. وی بناهای یادبودی هم در اوجان فارس و شیراز و آبادانی و ساختمان های متعددی در خوی و تبریز بنیاد کرد

شاه اسماعیل صفوی سرانجام در سن 35 سالگی در اثر بیماری حصبه درگذشت بعد از شاه اسماعیل صفوی شاه طهماسب به سلطنت رسید شاه طهماسب فردی موقع شناس و واقع بین بوده . دوره شاه طهماسب دوره تثبیت سلطنت صفویان است .بعد ازشاه طهماسب شاه اسماعیل دوم وسپس شاه محمد خدابنده به پادشاهی رسیدند تااینکه نوبت به شاه عباس کبیر رسید . شاه عباس فردی باهوش ، جدی ، جسور ، قدرت طلب و بسیار سخت کوش بود . در دوران حکومت او ایران در سیاست های داخلی و خارجی خود راه تازه ای را آغاز کرد که مایه قدرت و شهرت وی در سراسر جهان گردید و آثار بسیار زیادی از او برجای ماند که تا به امروزنیز ادامه دارد . متاسفانه بعد ازشاه عباس دوران رکود و انحطاط ایران وحکومت صفوی آغاز گردید . بعد از او شاه صفی و شاه عباس دوم به حکومت رسیدند و توانستند با استفاده از دوران طلایی شاه عباس تشکیلات حکومتی منسجم ومنظم داشته باشند ،ولی نتوانستند آن راپویا کنند ویا چیز تازه ای به آن بیافزایند .متاسفانه ضعف تشکیلات صفوی و انحطاط آن از دوران  پس از شاه عباس آغاز گردیده و در دوران شاه سلیمان  بخوبی نمایان می گردد و سلسه صفوی روبه نابودی رفته بطوری که در زمان  پادشاهی شاه سلطان حسین  دولت صفوی با حمله افغانها  سقوط کرده و بعد از مدتی حذف می گردد . سپس حکومت ایران به نادرشاه افشار و سپس به خاندان زند می رسد

آردینی اوخو
شنبه 2 اسفند 1393

آق قویونلوها

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا

سلسله آق قویونلوها


آق‌قویونلو یکی از سلسله های ترک تبار بود که از سال 1378 میلادی تاسیس و به مدت 130 سال حکومت کرده اند و  بر قسمت‌هایی از قفقاز، شرق ترکیه و شمال ایران فرمان می‌راند

دوران حکومت آق‌قویونلوها خصوصاً در ایام اوزون حسن و یعقوب، یکی از دوران درخشان تاریخ ایران است، در عصر اوزون حسن تبریز دوباره رونق خود را باز یافته و بازار تجارتش گرمتر شد. آنها با گشاده دستی و بخششهای بسیار تعداد زیادی از اندیشمندان را گرد خود جمع کردند که از آنها می‌توان به برهان الدین عبدالحمید کرمانی، قاضی شریحی و ... اشاره کرد. کاخ هشت بهشت در دوران یعقوب سلطان بنا شد، و در نزدیکی آن مسجدی زیبا ساختند که بیمارستانی بزرگ و مفید به آن وابسته بود.

بهاء الدین قرا عثمان را بنیانگذار سلسله  آق قویونلو می‏دانند.

وی زمانی در خدمت پادشاهان محلی ارزنجان و سیواس و حتی فرمانروایان مصر بود. سپس در آخرین نبرد خود در برابر قرایوسف قراقویونلو در حوالی ارزروم شکست خورد تا این که چندی بعد در سن 80 سالگی درگذشت پس از او فرزندش، علی بیگ بر جای پدر به حکومت نشست دوران علی بیگ دورانی سرشار از درگیری و برخورد با دشمنان بیگانه و همچنین برادرش حمزه بیگ بود تا آن که این دو برادر هر دو با اختلاف چهار سال از یکدیگر درگذشتند پس از آن نوبت به جهانگیر، پسر علی بیگ رسید که شهر ماردین را به پایتختی برگزیده بود. اما جهانگیر نیز به زودی با عموهای خویش، یعنی قاسم بیگ و شیخ حسن وارد جنگ شد...

چندی بعد برادرش اوزون حسن بر جهانشاه(اخرین شاه قراقویونلوها) غالب شد به طوری که عملاً امیران آق قویونلو به وی پیوستند. اوزون حسن یکی از مقتدرترین فرمانروایان و فاتحان آق قویونلو بود.

او پایتحت خود را  به تبریز منتقل کرد و همه قبایل و عشایر آق قویونلو را که در آناتولی شرقی اقامت داشتند به ایران فرا خواند به طوری که امپراتوری گسترده‏ای را در آن دیار پایه گذارد.

مورخان، دادگری و رعیت پروری او را ستوده‏اند.

پس از اوزون حسن پسرش سلطان خلیل که در زمان او در شیراز حکومت داشت به جای پدر نشست. اما دوران حکومت او کوتاه مدت بود و پس از یک سال به دست پسران شیخ علی بیگ مهردار قطعه قطعه شد.

با قتل سلطان خلیل آق قویونلو، برادرش یعقوب بیگ جانشین او شد. یعقوب به مدت 13 سال حکومت کرد که مورخان او را جانشین شایسته اوزون حسن می‏دانند.

پسر و جانشین یعقوب ، بایسنقر در 896 ق جای پدر را گرفت، اما سال بعد به دست علی برناک گرفتار و به قتل رسید. از طرفی احمد بیگ نیز از مکافات این عمل مصون نماند زیرا یک سال بعد در جنگی با قاسم بیگ کشته شد.

بالاخره الوند بیگ که از نوادگان اوزون حسن بود در 905 ق به تبریز آمد و بر تخت نشست، اما چون در 907 ق از شاه اسماعیل صفوی شکست خورد، به دیار بکر گریخت و سه سال بعد در همان جا درگذشت.

به این ترتیب واپسین فرمانروای این خاندان مراد بیگ است که ده سال پس از قتل الوند بیگ زمانی که در جنگ با یکی از سرداران شاه اسماعیل شکست خورد و مقتول شد، سرش را برای سلطان صفوی فرستادند

آردینی اوخو
شنبه 2 اسفند 1393

قراقویونلوها

0 گؤروش
یازار:‌ سمیرا

 سلسله قراقویونلوها


قراقویونلوها ، یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که در سال 1378 تاسیس و به مدت 91 سال حکومت کردند این سلسله  توسط قرامحمد درحوالی دریاچه وان ترکیه تاسیس تبریز پایتخت این سلسله بود و ، در نواحی  آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و اردبیل و همچنین جمهوی آذربایجان  خوزستان، کرمان و فارس عراق عرب و جمهوی ارمنستان و بخش هایی از ترکیه فعلی نیز صاحب قدرت بودند

 نخستین فرمانروای قراقویونلو، که توانست حکومتی برپا سازد؛ قرایوسف پسر قرامحمد بود. آخرین امیر این خاندان، حسنعلی بن جهانشاه بود که تنها یک سال حکومت کرد. به این ترتیب با مرگ او، سلسله قراقویونلوها در 874 ق منقرض شد.

جهانشاه  مشهورترین امیر قراقویونلو است که ظاهراً مردی شاعر و هنردوست نیز به شمار می‏رفته. در زمان جهانشاه، دولت قراقویونلو به اوج عظمت و وسعت رسید؛

چنان که در 844 ق گرجیان را مغلوب کرد و عراق را از دست یکی از برادران خود بیرون آورد.

در 850 ق بر عراق عجمیا همان منطقه مرکزی و غربی ایران فعلی ، فارس و کرمان مستولی شد و در 862 ق  به عزم تسخیر هرات، لشکر به آن سمت کشید به طوری که پس از شکست دادن میرزا علاء الدوله تیموری، بر هرات نیز استیلا یافت.

عاقبت چون از طغیان پسرش در آذربایجان اطلاع پیدا کرد، با مدعی خویش میرزا سلطان ابوسعید گورکان صلح کرد و به این ترتیب خراسان را به او واگذاشت در نتیجه خود به تبریز بازگشت.

جهانشاه آتش فتنه‏هایی را که در آذربایجان، بغداد و فارس روشن شده بود، خواباند و چند صباحی بر بخش وسیعی از ایران و عراق حکومت کرد به طوری که مناطق تحت قلمرو خود ا قرین امنیت و آسایش نمود.

اوضاع برتری جهانشاه ، چنان دوامی نداشت . زیرا مردی قدرتمندتر و تواناتر از او از میان قبیله آق قویونلو به نام حسن بیگ برخاست که نظر به وجود کینه دیرینه در بین دو ایل ترکمان، با وی به جنگ پرداخت. سرانجام چون در سال 872 قجهانشاه به عزم سرکوبی حسن بیگ به به دیار بکر رفت، غافلگیر شد و در حین فرار به قتل رسید.

از آثار دوران فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو ، مسجد بسیار زیبایی در تبریز به نام مسجد کبود «گوی مسجد» است که با وجود صدمه‏های فراوانی که از زلزله دید، هنوز هم بقایای کاشیکاری و معماری آن از برجسته‏ترین آثار اسلامی به شمار می‏رود.

آردینی اوخو
شنبه 2 اسفند 1393
ابزار نمایشگر آی پی