وورغو
بیردن آرتیق هئجاسی اولان سؤزلری تلفظ ائله ینده هئجالارین هامیسی بیر جور دئییلمز،بلکه اولارین بیری او بیریلرینه نسبت برک دئییلیر.
مثلا آزادلیق سؤزونده اوچونجی،یعنی "لیق" هئجاسی او بیری ایکی هئجادان برک تلفظ اولونور. سؤزده بیر هئجانین برک دئیلمه سینه وورغو دئییبلر.
تورکجه سؤزلرینین چوخوندا وورغو سؤزون سون هئجاسیندا دوشر.آمما دیلیمیزده ائله سؤزلرده واردیر کی،وورغولاری آخیردا اولماز مثلاامر فعل لرینده وورغو بیرینجی هئجایا دوشر.
بعضا وورغونون غلط دئیلمه سی سؤزون معناسینین دگیشمه سینه سبب اولار.
مثلا: "گلین قوناقلاری قارشیلا یاراق بویورون ایچری گلین-دئدی " جمله سینده بیرینجی گلین سؤزو اسمدیر،وورغوسو سونوندا اولمالیدیر،لاکن ایکینجی گلین امر فعلیدیر و اونا
گوره ده وورغوسو بیرینجی هئجادا اولمالیدیر.
بو وورغولارین یئرلری غلط دئیلسه جمله نی باشا دوشمک اولماز.
بیردن آرتیق هئجاسی اولان سؤزلری تلفظ ائله ینده هئجالارین هامیسی بیر جور دئییلمز،بلکه اولارین بیری او بیریلرینه نسبت برک دئییلیر.
مثلا آزادلیق سؤزونده اوچونجی،یعنی "لیق" هئجاسی او بیری ایکی هئجادان برک تلفظ اولونور. سؤزده بیر هئجانین برک دئیلمه سینه وورغو دئییبلر.
تورکجه سؤزلرینین چوخوندا وورغو سؤزون سون هئجاسیندا دوشر.آمما دیلیمیزده ائله سؤزلرده واردیر کی،وورغولاری آخیردا اولماز مثلاامر فعل لرینده وورغو بیرینجی هئجایا دوشر.
بعضا وورغونون غلط دئیلمه سی سؤزون معناسینین دگیشمه سینه سبب اولار.
مثلا: "گلین قوناقلاری قارشیلا یاراق بویورون ایچری گلین-دئدی " جمله سینده بیرینجی گلین سؤزو اسمدیر،وورغوسو سونوندا اولمالیدیر،لاکن ایکینجی گلین امر فعلیدیر و اونا
گوره ده وورغوسو بیرینجی هئجادا اولمالیدیر.
بو وورغولارین یئرلری غلط دئیلسه جمله نی باشا دوشمک اولماز.
آردیجیللیق و یا سسلی لرین بیری-بیرینین دالینجا گئلمه سی قانونو (توالی قانونو )
اصیل تورکجه کلمه لرینده سسلی لر هر جور گئلدی اولماز،اونون معین قانونو و ترتیبی واردیر
دیلیمیزین اؤز سؤزلری،مختلیف جنسلی رنگلی و حجملی اینجی لردن دوزلمیش بویونباغی کیمیدیر . نئجه کی، بو مرواریدلر معین ترتیبله دوزولمه سه لر،بویونباغی دوزلمز،ائله جه ده اصیل تورکجه سؤزلری او زامان دوزدورلر کی،سسلی لر معین ترتیبله دوزولسون
بو ترتیبه " آردیجیلیق،یا سسلی لرین بیری-بیرینین دالینجا گئلمه سی قانونو " دئییلیر.
توالی قانونو،یوخاریدا گؤردو گوموز آهنگ قانونونون طبیعی محصولدور.یعنی اگر تورکجه
کلمه سینین بیرینجی سسلیسینی بیلسک،آهنگ قانونونون یاردیمیلا،سونراکی هئجالاردا گئلن سسلی لری ده تعیین ائده بیلیریک .دئمک،تورکجه کلمه لرینده سونرا کی هئجالارین سسلی لری بیرینجی هئجادا کی سسلییه تابع اولار .
بو قانونو مهم بیر جهتی اوندان عبارت دیر کی،دوققوز سسلیمیزدن اوچو،یعنی(ئ-و-ؤ ) تورکجه کلمه لرین فقط بیرینجی هئجاسیندا گئلر و سونرا کی هئجالاردا تکرار اولمازلار.
آردیجیللیق قانونونو اؤیرندیکدن سونرا کلمه لرده بیرینجی سسلینین علامتینی قویماق کفایت دیر و سونرا کی سسلی لرین علامت لرینه احتیاج یوخدور،چونکه بو قانونا گؤره معلومدور.آنجاق اون لارین اساس حرف لرینی یازماق حتما لازیمدیر.
" تورک دیلی نین تاریخی "
تورک دیلی التصاقی دیل لر قوروپوندا منسوب اولدوقدان،سومئر-ایلام دیلی ایله بیر کؤکدن اولدوغونا گؤره بو دیلین تاریخی 7000 ایله چاتیر
سومئر لر دونیا بشرییتینه ایلک تمدونو هدیه ائتمیشلر.
اون لار ایلک دفعه یازی خطینی اختراع ائتمیشلر.
سومئر لر ایلک دفعه بیر ایلی دؤرد فصله،هر فصلی اوچ آیا،هر آیی اوتوز گونه،هر گونو 24 ساعاتا و هر ساعاتی 60 دقیقه یه بؤلموشلر.
بئش مین ایل میلاددان قاباق ایستیفاده اولونان سومئر دیلی ایله بو گونکو ایستیفاده ائتدیگیمیز تورک دیلی آراسیندا مورفولوژی(قورولوش)اورتاقلیغیندان علاوه چوخلو سؤزلر و کلمه لر هر ایکی دیلده بیر جور و بیر معنادا ایشله نیر.
مثلا سومئر دیلینده ایشلنن آتا،سو،ات،اودون سؤزلری ایندی ده دیلیمیزده عین شکیلده و عین معنادا ایشله نیر و میلچه یه سومئر دیلینده دئییلن(زیبین)سؤزو آزربایجان بیر چوخ یئرلرینده(چیبین)دئییلیر،لاکین بیری یئددی مین ایل قاباق و بیری بو گون !!!
بیلمیرم نه دن یازا بیلمیرم
بیلمیرم نه دن یازا بیلمیرم
اوره گین توزون پوزا بیلمیرم
چالا بیلمیرم دویغولاریمی
نه گلیب یئنه سازا بیلمیرم
ایستیرم گلم تاپیلام سنده
آمما اؤزومدن آزا بیلمیرم
فرهاد دگیلم اورک سؤزومو
داشین اوستونه قازا بیلمیرم
سنسیز یانیرام آمما باخیشین
بورونوب نه دن بوزا بیلمیرم
عومورم گئچدی پاییزدا،قیشدا
نئچه ایل قالیب یازا،بیلمیرم
بیر اوجاق تیکه جکسن،
سؤندورمه یه نه وار کی؟
بیر آغاج اکه جکسن؛
سیندیرماغا نه وار کی؟
دادا داد وئره جکسن!
کوله، اود وئره جکسن!
قول-قاناد وئره جکسن!
سیندیرماغا نه وار کی؟
دورمادان، واراجاق سان،
یوللاری، ساراجاق سان،
یان-یانا دوراجاق سان!
یان دورماغا نه وار کی؟
قورتولماغا بوخوودان؛
آزاتمالی بو توودان!
های-داد سالیب آلوودان،
گئن دورماغا نه وار کی؟
گولوش اولاق دوداقدا!
اؤپوش اولاق یاناق دا!
باخیشلاری آیاق دا!
دوندورماغا نه وار کی؟
گؤروش منله!گؤر منی!
اؤپوش منله!سار منی!
حاضیرلانمیش خرمنی،
یاندیرماغا نه وار کی؟
سانما چوخ اوزاقدایام!
هاردا بیر ماسا گؤرسن اوستونده بیر بوتا گول،
دوزولموش ایکی قدح،
دولو سنسن ،بوش منم!
هاردا بیر قفس گؤرسن ایچینده بیر قوش قالیر ،
قریبسه نیر سوزالیر،
یقین بیل او، قوش منم!
چوخ اوزاقدا دئییلم،
کؤکسوندن قوپان بیر آه!
اونودولموش بیر گولوش!
اوره کدن کئچن گؤروش!
گیزلینجه دوداغیندان آلینان اؤپوش منم!
قارانلیق گئجه‌لرده یاسدیغا باش قویاندا ،
کیپریک‌لرین اوجوندان،
دامجیلایان یاش منم!
هارداسا باشماغینین اوجونا داش توخونسا !
سئوینجیندن داشلانان،
او،بختور داش منم !!
سانما چوخ اوزاقدایام!
سنله واراقلاییرام اؤتوب-کئچن آنلاری،
سنله خاطیرلاییرام دؤنه-دؤنه اونلاری،
من باشقا بیر دونیادا،
من باشقا بیر چاغدایام!
من سنین ایچینده‌یم!!
سانما چوخ اوزاقدایام!
سانما چوخ اوزاقدایام!!
هاردا بیر ماسا گؤرسن اوستونده بیر بوتا گول،
دوزولموش ایکی قدح،
دولو سنسن ،بوش منم!
هاردا بیر قفس گؤرسن ایچینده بیر قوش قالیر ،
قریبسه نیر سوزالیر،
یقین بیل او، قوش منم!
چوخ اوزاقدا دئییلم،
کؤکسوندن قوپان بیر آه!
اونودولموش بیر گولوش!
اوره کدن کئچن گؤروش!
گیزلینجه دوداغیندان آلینان اؤپوش منم!
قارانلیق گئجه‌لرده یاسدیغا باش قویاندا ،
کیپریک‌لرین اوجوندان،
دامجیلایان یاش منم!
هارداسا باشماغینین اوجونا داش توخونسا !
سئوینجیندن داشلانان،
او،بختور داش منم !!
سانما چوخ اوزاقدایام!
سنله واراقلاییرام اؤتوب-کئچن آنلاری،
سنله خاطیرلاییرام دؤنه-دؤنه اونلاری،
من باشقا بیر دونیادا،
من باشقا بیر چاغدایام!
من سنین ایچینده‌یم!!
سانما چوخ اوزاقدایام!
سانما چوخ اوزاقدایام!!
واختیندا اوزالدیب کمک الینی
وئرمه دین منیم له ال اله دونیا
نه ییمه لازیم دی واختی کئچنده
گؤیدن قیزیل یاغدیر لعل اله دونیا
یولسوز یوخوشلاردا یوردون بیزلری
آهین لا قوروتدون گؤی دنیزلری
قوی کسسین چیگنیمی کندیر ایزلری
دردی درد اوستوندن شله له دونیا
آجی یئل اوستومدن اسدیکجه اسدی
قار یاغدی یولومو باغلادی کسدی
گل منی یاندیرما بو قدر بسدی
من کی نه کرمم نه له له دونیا
آشیلماز داغلاری من نئجه آشیم
زلیم خان ، غصه دن چاتیلیب قاشیم
او سنین داشین دی بو منیم باشیم
نه قدر ایسته سن گل اله دونیا
وبلاقا گؤره
اولو تانرنین آدیلا بو وئبلاق دا آزربایجان و ایران دا یاشایان تورکلرین دیل، مدنیت، فولکلور، کولتور و تاریخینی تانیتدیرماغا چالیشاجایخ
سون یازیلار
بؤلوملر
آچارسؤزلر
سورغو
باغلانتی لار
ساخلانج
سایغاج
- ایندی وبلاقدا :
- بو گونون گؤروشو :
- دونه نین گؤروشو:
- بو آیین گؤروشو :
- بوتون گؤروشلر :
- یازیلار :
- باخیشلار :
- یئنیله مه چاغی :